Cyprien Katsaris

Uczestnik XXVIII Międzynarodowego Festiwalu „Chopin w barwach jesieni”

Pianista i kompozytor pochodzenia francusko-cypryjskiego urodził się 5 maja 1951 w Marsylii. Z fortepianem po raz pierwszy zetknął się w wieku lat czterech w Kamerunie, gdzie spędzał dzieciństwo. Jego pierwszą nauczycielką była Marie-Gabrielle Louwerse. Ukończył Konserwatorium w Paryżu, gdzie pobierał nauki w klasie fortepianu u Aline van Barentzen i Monique de la Bruchollerie (Pierwsza Nagroda w klasie Fortepianu, 1969) oraz muzyki kameralnej u René Leroy i Jean Hubeau (Pierwsza Nagroda, 1970); został zwycięzcą międzynarodowego konkursu Young Interpreters Rostrum-UNESCO (Bratysława, 1977), Pierwszej Nagrody Międzynarodowego Konkursu Cziffra (Wersal, 1974) a w 1972 r. był jedynym muzykiem z Europy zachodniej uhonorowanym nagrodą podczas Międzynarodowego Konkursu zorganizowanego przez Królową Belgii Elżbietę. Otrzymał również Nagrodę Fundacji Alberta Roussela (Paryż, 1970) oraz Fundacji Alexa de Vriesa (Antwerpia, 1972). Pierwszy raz wystąpił publicznie podczas koncertu w Paryżu, w Théâtre des Champs-Elysées 8 maja 1966 jako “rycerz” konkursu młodzieżowego “Królestwo Muzyki”; wykonywał Fantazję Węgierską Franza Liszta z Orchestre Symphonique d’Ile-de-France dyrygowaną przez René-Pierre Chouteau. W trakcie swojej międzynarodowej kariery występował z najwspanialszymi orkiestrami świata, m.in.: Orkiestą Filharmonii Berlińskiej, Orkiestrą Filadelfijską, Cleveland Orchestra, National Symphony Orchestra Washington DC, Detroit Symphony, Orchestre Symphonique de Montréal, Toronto Symphony, The Philharmonia (Londyn), Orkiestrą Symfoniczną Miasta Birmingham, The Royal Concertgebouw Orchestra (Amsterdam), Leipzig Gewandhaus Orchestra, NHK Symphony Orchestra (Tokyo), Japońską Orkiestrą Filharmoniczną, Moskiewską Orkiestrą Filharmoniczną, Orchestre de la Suisse Romande, Chamber Orchestra of Europe a także Orkiestrą Filharmoniczną Miasta Meksyk; z tą ostatnią wystąpił jako solista podczas koncertu inauguracyjnego (1978) oraz jej pierwszego tournee. Współpracował z tak znanymi dyrygentami jak Leonard Bernstein, Eugene Ormandy, Mstislav Rostropovich, Sir Simon Rattle, Kurt Masur, Christoph von Dohnanyi, Charles Dutoit, Antal Dorati, Ivan Fischer, Eliahu Inbal, Nikolaus Harnoncourt, Kent Nagano, James Conlon, Sir Charles Mackerras, Rudolf Barshai, Sandor Végh, Vladimir Fedoseyev i Karl Münchinger, który osobiście zaprosił Katsarisa, by z Orkiestrą Kameralną Stuttgartu wykonał Koncert d-moll Haydna podczas koncertu pożegnalnego mistrza w 1986 r. Katsaris nagrał wiele płyt dla wytwórni Teldec (Grand Prix du Disque Frédéric Chopin, Warszawa 1985; Grand Prix du Disque Franz Liszt, Budapeszt 1984 i 1989; nagroda British Music Retailer’s Association’s, 1986; Płyta Roku 1984 w Niemczech za IX Symfonię Beethovena/Liszta), Sony Classical, EMI, Deutsche Grammophon, BMG-RCA, Decca, Pavane; obecnie promuje muzykę nagrywaną pod własną marką - Piano 21. W dyskografii artysty znalazły się dzieła solowe większości wielkich mistrzów a także utwory na fortepian i orkiestrę: m.in. Koncerty Bacha z Orkiestrą Kameralną im. Franza Liszta, II Koncert Brahmsa z The Philharmonia (Londyn) pod batutą Eliahu Inbala, obydwa Koncerty Mendelssohna pod Kurtem Masurem z Leipzig Gewandhaus Orchestra (której kierownikiem muzycznym był sam Mendelssohn), oraz wszystkie Koncerty Mozarta nagrane na żywo podczas występów z Yoon K. Lee i Salzburger Kammerphilharmonie w Salzburgu i Wiedniu. Poza repertuarem standardowym, Cyprien Katsaris nagrał światowe premiery dzieł od dawna zaginionych, m.in. Koncertu w stylu węgierskim Liszta/Czajkowskiego z Eugene Ormandy i Orkiestrą Filadelfijską, aranżację na fortepian baletu Beethovena The Creatures of Prometheus, napisaną przez samego kompozytora oraz pierwotną wersję na fortepian Das Lied von der Erde Gustava Mahlera z Brigitte Fassbaender (mezzo-sopran) i Thomasem Moserem (tenor). Oprócz występów solowych, Katsaris założył Katsaris Piano Quintet, entuzjastycznie przyjęty przez prasę i publiczność obydwu Ameryk, Europy i Japonii. W 1992 r., japońska telewizja NHK nagrała z Cyprienem Katsarisem serię trzynastu odcinków programu o Fryderyku Chopinie, na który złożyły się zajęcia i wykonania. 17 października 1999, publiczność nowojorska zgotowała Katsarisowi owację na stojąco w Carnegie Hall po recitalu, który artysta poświęcił Fryderykowi Chopinowi w dniu 150. rocznicy śmierci. Koncert ten został zarejestrowany (w wersji audio i video) i pojawił się na płytach wytwórni Piano 21. Filmy z wykonaniami muzyki granej przez Cypriena Katsarisa na żywo nagrało dwóch słynnych reżyserów filmowych: Claude Chabrol i zdobywca Oskara, François Reichenbach. Katsaris był członkiem jury konkursów międzynarodowych: Chopinowskiego (Warszawa, 1990), Lisztowskiego (Utrecht, 1996), Nagrody Vendôme (Paryż, 2000) oraz konkursu Marguerite Long-Jacques Thibaud-Ville de Paris (2001). Artysta prowadził ponadto kursy mistrzowskie w Mannes College of Music w New York City, na Uniwersytecie w Toronto, w Salzburg Mozarteum, Akademii Sztuki Meksyku, Akademii Sztuk Scenicznych w Hong-Kongu oraz w Konserwatorium Królewskim w Hadze. W 1977 r. Katsaris został mianowany Dyrektorem Artystycznym Międzynarodowego Festiwalu w Echternach (Luksemburg). W uznaniu dla dokonań artysty, uhonorowano go i odznaczono Orderem Kawalerskim Zasług dla Kamerunu (1975), medalem Artysta UNESCO na rzecz Pokoju (1997), Orderem Kawalerskim Umiejętności (Francja, 2000). Otrzymał również Vermeil Medal of the City of Paris (2001).